Çin səsdən sürətli sərnişin təyyarəsi hazırlayır

     Comac şirkəti 2049-cu ilə qədər istismara verilməsi planlaşdırılan C949 adlı səsdən sürətli sərnişin təyyarəsi haqqında ətraflı məlumat yayıb. Bu təyyarə 1.6 Max sürətlə uça biləcək, 11 000 km məsafəni yanacaqdoldurma olmadan qət edəcək və Concorde ilə müqayisədə 20 dəfə daha zəif səs dalğası yaradacaq. Layner innovativ aerodinamik həllər, ağıllı idarəetmə və adaptiv yanacaq sistemi ilə təchiz olunacaq ki, bu da uçuşun dayanıqlığını və təhlükəsizliyini artıracaq. 28-48 biznes sinfi sərnişin üçün nəzərdə tutulan təyyarə Sakit okeanı cəmi beş saata keçməyə imkan verəcək.

     Comac tədqiqatçı komandası elmi məqalədə öz məqsədini açıqlayıb: Səsdən sürətli sərnişin təyyarəsinin uçuş məsafəsini Concorde ilə müqayisədə 50% artırmaq - 7500 km-dən təxminən 11 000 km-ə çatdırmaq. Həmçinin səs dalğasının səviyyəsini 83.9 dB-ə (desibel) endirmək planlaşdırılır - bu, fenin çıxardığı səsə bərabərdir. Əgər səsdən sürətli təyyarələr Concorde ilə müqayisədə həqiqətən 20 dəfə daha səssiz olarsa, şəhərlər üzərindən problemsiz uça biləcəklər. C949 NASA və Lockheed Martin-in, o cümlədən X-59 layihəsinin də daxil olduğu layihələrlə rəqabət aparacaq.

     C949-un konstruksiyası səs dalğasının təsirini azaltmaq üçün yeni həllərdən istifadə edir. Dəyişən həndəsəyə malik fuzelyaj xüsusi əyilmiş bölmə ilə təchiz olunub ki, bu da zərbə dalğalarını zəiflədərək onların güclü partlayış səslərinə çevrilməsinin qarşısını alır. Uzun və ucu sivri burun konus əsas zərbə dalğasını bir neçə daha zəif dalğaya ayırır. Təyyarənin quyruq hissəsindəki əlavə aerodinamik elementlər mühərriklərdən çıxan turbulent axınları yayaraq səs səviyyəsini daha da azaldırlar. Uçuş aparatının təhlükəsiz istismarı üçün süni zəka elementlərinə malik intellektual elektron idarəetmə sistemi (fly-by-wire) tələb olunacaq.

Concorde:

     Bu sistem təyyarənin davranışına nəzarət etməli, mürəkkəb aerodinamik effektləri kompensasiya etməli və sürüşmənin ekstremal bucaqları zamanı sabitliyin itirilməsinin qarşısını almalıdır. Adaptiv yanacaq sistemi 7 fərqli çən arasında 42 tona qədər yanacağı operativ şəkildə paylaya bilir. Bu isə kütlə mərkəzinin optimal vəziyyətdə saxlanılmasına və təyyarənin bütün uçuş mərhələlərində balansının təmin edilməsinə imkan verir. Sənaye üzrə qiymətləndirmələrə əsasən, səsdən sürətli hava yolları ilə illik sərnişin axını 45 milyon nəfərə çata bilər ki, bu da dünya üzrə ümumi hava daşımalarının təxminən 1%-ni təşkil edir. C949 biznes sinfi üçün 28-48 sərnişinə istiqamətlənib.

     Onun tutumu 100 yerlik Concorde ilə müqayisədə xeyli azdır. Lakin artırılmış uçuş məsafəsi sayəsində təyyarə Şanxaydan Los-Ancelesə təxminən beş saata birbaşa uçuş həyata keçirə bilər. Əvvəlcə bu laynerin əsasən sakit okean marşrutlarına yönəldilməsi planlaşdırılır ki, səs-küyə dair şikayətlər minimuma endirilsin. Comac 2027-ci ilə qədər genişgövdəli C929 laynerini bazara çıxarmağı planlaşdırır və onu Boeing 787-yə rəqib kimi təqdim edəcək. 2039-cu ilə qədər isə 400 sərnişin tutumuna və 300 ton çəkiyə malik olan C939 modelini təqdim etməyi nəzərdə tutur. Bu model Boeing 777X üçün nəzərdə tutulan bazar sahəsini hədəfləyəcək. Bu seriyanı isə 2049-cu ildə - Çin Xalq Respublikasının 100 illiyində istismara verilməsi planlaşdırılan səsdən sürətli C949 tamamlayacaq. Eyni zamanda, şirkət “hibrid hava-kosmik aparatları” konsepsiyası üzərində də işləyir.

Mənbə: Interesting Engineering

Bənzər xəbərlər

Elm & Texnologiya

Çinlilər insanabənzər robotlar sahəsində Tesla və Boston Dynamics-i geridə qoymağa hazırdırlar

ABŞ-da Tesla və Cənubi Koreyalı investor tapan Boston Dynamics startapı insanabənzər robotlar bazarının potensial liderləri hesab olunurlar. Lakin Çin şirkətləri sürətlə qlobal lider statusuna yaxınlaşır və analitiklərin fikrincə, elektrikli avtomobil bazarındakı uğuru insanabənzər robotlar seqmentində də təkrarlamaq üçün bütün imkanlara malikdirlər.

Elm & Texnologiya

5 ildən sonra kvant texnologiyalarında əsl sıçrayış baş verə bilər

3 ay əvvəl Google şirkəti kvant sistemlərini genişləndirməyin, kvant səhvlərinin sayında ciddi artım olmadan mümkün olduğunu sübut etdi. Bu, 100 minlərlə, hətta milyonlarla kubit tələb edən həqiqətən praktik kvant kompüterinin yaradılması üçün olan maneələri aradan qaldırır.

Elm & Texnologiya

Əməliyyatsız beyin-kompüter interfeysi sərgilənib

Verilmiş yeni məlumata əsasən NVIDIA GTC 2025 konfransında sahə liderlərinə süni zəka əsaslı az invaziv neyron interfeysinin işi canlı şəkildə nümayiş etdirilib. Nümayişi Synchron şirkəti həyata keçirib. Şirkət iddia edir ki, onun beyin-kompüter interfeysi texnologiyası rəqib layihələrdən, o cümlədən Elon Musk-ın məşhurlaşdırdığı Neuralink-dən üstündür.

Elm & Texnologiya

İnsanabənzər robotlar bir neçə ildən sonra kütləvi hala çevriləcək

Süni zəka sahəsi ilə robototexnika paralel şəkildə inkişaf edir, çünki ikincinin tərəqqi tempi birincidəki uğur səviyyəsindən asılıdır. NVIDIA şirkətinin rəhbəri hesab edir ki, insana əbənzər robotlar istehsalat sahəsində 5 ildən də az bir müddətdə geniş yayılacaq.

Elm & Texnologiya

Yeni texnologiya kənar şəxsləri narahat etmədən qulaqlıqsız musiqi dinləməyə imkan verəcək

Pensilvaniya Dövlət Universitetinin alimləri yalnız müəyyən bir zonada eşidilə bilən “akustik anklavlar” yaratmağa imkan verən yeni bir texnologiya hazırlayıblar.