Milyonlarla insan dini məsləhətlər və söhbətlər üçün çat-botlara müraciət edir

Süni İntellekt

18.09.2025

Emil

Dünyanın hər yerində insanlar dini mətnlər əsasında öyrədilmiş çat-botlardan istifadə edərək mənəvi məsləhətlər və şəxsi suallara cavablar alırlar. Bible Chat kimi tətbiqlər 30 milyon yüklənməni keçib, katolik tətbiqi Hallow isə qısa müddətə App Store-un zirvəsinə qalxaraq Netflix, Instagram və TikTok-dan da məşhur olub. Dini süni intellekt platformalarına abunəliyin qiyməti illik 70$-a çata bilər. Onların bəziləri isə birbaşa ilahi əlaqə təmin etdiyini iddia edir. Bu cür tətbiqlər mənəvi rəhbərliyə çıxış problemini həll edir. İstifadəçilər istədikləri zaman bu cür mövzularda sual verə bilmək imkanını yüksək qiymətləndirirlər. Bəzi servislər, məsələn, ChatwithGod, dialoqlarda o qədər real görünür ki, insanlar bəzən soruşurlar: “Mən həqiqətən Tanrı ilə danışırammı?”. Əlbəttə ki, süni intellektin heç bir ilahi təbiəti yoxdur: cavablar mənəvi həqiqətə yox, öyrədici məlumatlarda mövcud statistikaya və qanunauyğunluqlara əsaslanır.

Süni intellektin dini praktikalarda tətbiqi artıq bir neçə ildir inkişaf edir. 2023-cü ildə Almaniyadakı Müqəddəs Pavel kilsəsində ChatGPT-dən istifadə olunan təcrübi ibadət mərasimi keçirildi: 300-dən çox insan kompüter avatarlardan 40 dəqiqəlik xütbəni dinlədi. Tədbiri təşkil etmiş teoloq Jonas Zimmerlein bunu insanların həyatında süni intellektin artan iştirakına uyğunlaşmaq üçün bir təcrübə adlandırdı. Bu təcrübədən fərqli olaraq, müasir dini tətbiqlər insan mənəvi rəhbərliyi ilə alqoritmik cavablar arasındakı sərhədi silir və milyonlarla istifadəçi bunu fərq etməyə də bilər. Bir çox dini çat-botlar ChatGPT və Gemini ilə eyni dil modelləri üzərində işləyirlər. Şirkətlər onları dini mətnlər əsasında öyrədir və cavabların tənzimlənməsi üçün teoloqlarla məsləhətləşirlər.

Lakin bu modellər yenə də istifadəçilərin hiss və ideyalarını təsdiqləməyə meyllidirlər. Belə “yaltaqlıq” həssas insanlar üçün təhlükəli vəziyyətlər yarada bilər. Bundan əlavə, bu, teoloji çətinliklər doğurur: ənənəvi dinlər inanclıları narahat həqiqətlərlə üzləşməyə öyrədir, halbuki çat-botlar insanların eşitmək istədiklərini təqdim edirlər. Problemlər məxfiliklə daha da dərinləşir. Katolik keşiş Mike Schmitz şəxsi mənəvi anların korporativ serverlərdə saxlanılmasından narahatlığını ifadə edib. Eyni zamanda, bəzi istifadəçilər Bible Chat kimi çat-botlarda ənənəvi icmadan daha çox dəstək tapırlar, xüsusilə də kilsə ilə əlaqə məhdud olduqda.

Tətbiq yaradıcıları vurğulayırlar ki, süni intellekt mənəvi rəhbərliyi əvəz etmir, yalnız tamamlayır. Məşhurluğun artması isə 40 milyon amerikalının kilsəyə müntəzəm getməyi dayandırması, lakin mənəvi rəhbərlik axtarmağa davam etməsi ilə izah olunur. İstifadəçilər bəzən anlamırlar ki, çat-botun verdiyi hər bir cavab yalnız cari sorğu kontekstində mövcuddur və istifadəçini mənəvi yolda yönləndirə biləcək daimi şəxsiyyət formalaşdırmır. Texniki məhdudiyyətlərə baxmayaraq, bir çoxları süni intellekt məsləhətlərinin “mənəviyyatına” inanırlar. İnam məsələlərində rasional xarakterli sübutlar nadir hallarda köklü inancları dəyişir və bəziləri üçün rəqəmsal sistem ilə ilahi məsləhət arasındakı fərq əhəmiyyət kəsb etmir.

Paylaş

suni zeka

artificial intelligence

suni intellekt

Bənzər xəbərlər